BULGARİSTAN POMAKLARI

[GÖZLEM]

Bulgaristan'ın Rodop dağlarının tepesinde bulunan Ribnovo köyünde hepsi Pomak olmak üzere 3 bin 500 kişi yaşıyor. Kış aylarında dünya medyası buraya akın ediyor; zira burada haftasonlarında Bulgaristan'ın hiç bir yerinde görünmeyen düğün törenleri düzenleniyor. Adetlerin kaynağını kimse bilmiyor; fakat bazı etnologlara göre İslam öncesi adetleri barındıran ritüellerin korunması yerli halkın muhafazakar olmasına bağlıyor.

Yaz aylarında Ribnovolular dışarıda çalıştıkları için düğünler kış aylarında ve iki gün olarak düzenleniyor. Birinci günü erkek tarafı kendi akrabalarını karşılayarak doyuruyor. Daha sonra köy meydanında davul zurna eşliğinde genellikle genç bayanlar el ele tutuştuğu horo denilen oyunu oynuyor. Bütün gün boyunca kızın çeyizinin 50 metre uzunluğunda ve 4 metre yüksekliğindeki avlu üzerine asılarak isteyenler buraya gelip çeyize bakıyor. Renkli renkli elbiseler, ev eşyaları, televizyon, çamaşır makinesi, yatak ve kısacası yeni evli çifte lazım olan her şey çeyizin içinde yer alıyor. Bizim kendi aramızda gizlimiz yok, ne varsa herkes biliyor, diyen yerliler, yabancıların akınından çekinmiyor.

İspanya, Almanya veya başka yerlerde çalışsalar da yerli halkın en büyük prensipleri tekrar Ribnovo'ya dönmek. Bu yüzden köy, Bulgaristan'da hızla genişleyen ve nüfusu artan parmakla sayılan yerleşim yerlerinden biri.

"GELİN" OLMA MERASİMİ

İkinci gün ise kız tarafı kendi akrabalarını misafir ediyor ve önceki günkü şeyler tekrar ediliyor. Düğünün en ilginç kısmı ise ikindiden sonra yapılıyor. Evlenen bayan bir odada boyanıp giydirilerek "gelin" oluyor. Yatağa uzanan gelin adayın elleri kınalandıktan sonra yüzü kozmetik kremle beyazlatılıyor. Daha sonra teker teker pul ile süsleniyor. Bu esnada kızın gözlerini hiç açmaması gerekiyor. Bir buçuk iki saat kadar devam eden bu süreç sadece kendi çok yakın akrabaları izleyebiliyor. Başka yerlere nazaran burada gelin hiçbir zaman beyaz gelinlik giymiyor. Sade fakat özel bir elbise ile boyandıktan sonra dışarıya çıkan gelin elinde bir ayna, gözleri kapalı olarak kalabalık halkın önüne çıkıyor.

KÖY DIŞINDAN GELİN ALINMIYOR

Burada evlilikler sadece kendi köyünden biri ile oluyor. Bu yüzden 18-19 yaşına gelenler artık evlenme planı yapıyor. 22-23 yaşlarındaki evlilikler geç kalınmış gibi algılanıyor. Fehim İsa adlı köylü, dışarıdan alınan bir gelinin köy adetlerine uyum sağlayamayacağı ve adetleri bozacağı endişesinden dolayı sadece köy içinden evlilik gerçekleştiğini aktarıyor. Yaşlı bir kadın da "Bizim eskiden bir sandık çeyizimiz vardı ve bir atla taşınırdı. Şimdi eski Rus kamyonu GAZ ile taşınıyor." diye bahsediyor.

Buradaki halk sadece düğünde değil, normal günlerde de yerel kıyafetle geziniyor. Kadınların büyük kısmı örtünüyor. Biraz yaşlılar çomra denen ve başörtüye benzeyen örtüyle örtünüyor. Yaşlı erkeler ise çalma ile dolaşıyor. Köylüler erken evlendikleri için aile modeli genellikle kalabalık oluyor.

Bu haftasonu evlenen Fevzi Arnaudski (22) ve Fatme Lümankova (23) düğünden sonra da köyde yaşamaya devam edecek. Fevzi bu geleneklere hiç bir zaman karşı olmadıklarını ve onların yaşaması için elinden gelen her şeyi yapacaklarını söylüyor. Tanıştıktan bir ay sonra evlenen yeni çiftin tebrikleri yapıldıktan sonra gelin yeni bir hayatı gözlerini açıyor ve aynada kendini görüyor.

ADETE GÖRE YENİ ÇİFT 3 GÜN EVDEN DIŞARI ÇIKMIYOR

Erkek kısmı kayınpeder ve kayınvalideye hazırladığı hediyelikleri bayrak denen sopalara asarak kızın evine doğru davul ve zurna eşliğinde taşıyor. Kızın ana ve babası bu hediyeleri bayrakları taşıyanlardan parayla satın alıyor. Kimi pazarlık yapmaktan çekinmiyor ve yapılan iş için daha fazla para talep ediyor.